“Dood of de Gladiolen”, ArtBorne 2015
Inleiding:
Dit jaar gaat op de eerste zaterdag van september de 69ste editie van de Airborne Wandeltocht van start, de grootste eendaagse wandeltocht ter wereld waaraan ieder jaar meer dan 30.000 mensen deelnemen. Deze herdenkingstocht wordt sinds 1944 gehouden “ter herdenking van de velen die het leven lieten bij de Slag om Arnhem”. U schrijft dat de gedachte over het herdenken van de oorlog is geëvolueerd, omdat er steeds minder mensen zijn die de tweede wereldoorlog aan den lijve hebben meegemaakt. Een historische herdenking maakt daarom plaats voor meer contemplatieve ideologische bespiegelingen. De feitelijke herinnering aan de gruwelijke bezetting heeft zich ontwikkeld naar een, ik citeer u: “besef van vrijheid waarin wij leven”.  Dit voorstel voor een kunstwerk langs de route van de Airborne wandeltocht, getiteld De Dood of de Gladiolen, haakt in op het besef van vrijheid.
Besef van vrijheid:
De vrijheid van 1945 is met geen pen of kunstwerk te beschrijven. De dankbaarheid aan hen die daarvoor in de Slag om Arnhem vochten is ook na zeventig jaar onverminderd groot. Herdenken is evenwel een actief proces en is geleidelijk een daad van overdenken, overbrugt hier de tijdsspanne tussen 1945 en 2015. Het geeft geen pas om de vrijheid van 1945, de bevrijding, klakkeloos te projecteren op enig hedendaags concept van vrijheid. Af en toe hoor je dat nog wel in rechtse nationalistische retoriek maar verder niet. De vraag is dan wélk besef van vrijheid waarin wij leven wij zouden kunnen hebben tijdens de 69e Airborne wandeltocht.
Wij zouden de rond Arnhem gesneuvelde soldaten kunnen eren met ons te beseffen dat hun strijd nog altijd voortduurt. Ons beseffen dat onvrijheid, onrecht en bezetting een groot deel van de wereldbevolking treft. Ons beseffen dat het geallieerde verzet diametraal staat tegenover het verzet tegen alliëren in deze tijd. Geallieerde soldaten, afkomstig uit alle hoeken van de wereld, trokken vastberaden ten strijde voor één groot vrijheidsideaal. In het Nederland van 2015 is vrijheid allerminst een gemeenschappelijke ideaal, maar wordt gestreden om haar definitie: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van religie, zelfs politieke partijen pleiten voor segregatie uit naam van de vrijheid. Anno nu is vrijheid politiek gereedschap, in een felle belangenstrijd.
Kunstwerk:
De Dood of de Gladiolen, erop of eronder, het is alles of niets. Gladiolen voor de winnende gladiator, de dood voor de verliezer. In de sport heeft deze uitdrukking 2000 jaar overleefd. Bij wandeltochten is het een vaste traditie om de lopers gladiolen aan te reiken ter triomf van het halen van de eindstreep. Het kunstwerk dat ik u voorstel legt een direct verband tussen deze traditie en het besef van vrijheid waarin wij leven.
Het is een performance door 72 moslima’s die gedurende de gehele dag op het eind van de route gladiolen uitdelen aan de deelnemers van de wandeltocht. Zoals in uw opdracht geformuleerd heeft het kunstwerk een uitnodigend karakter, er zal onherroepelijk interactie met het publiek ontstaan. Deze performance kan niemand ontgaan, duizenden deelnemers zullen zich een moment gedachten vormen over vrijheid anno 2015, op welke manier dan ook. Gezien de spanningen in de in de huidige samenleving bestaat de titel van het kunstwerk dan ook in al zijn dubbelzinnigheden, het de dood of de gladiolen.